زخمهای وریدی پا زمانی اتفاق می‌افتد که دریچه‌های یک طرفه سیاهرگ‌ها ( وریدها ) در پاها ، به خصوص در قوزک داخلی پا نتوانند خون را به طور موثری به قلب برگردانند ، این مشکل در جریان خون به عنوان نارسایی وریدی شناخته می شود . درمان زخم وریدی یکی از چالش‌های درمان زخم به شمار می آید ، بیش از یک چهارم بیماران مبتلا به زخم¬های وریدی با مراقبت¬های استاندارد بهبود نمی یابند و اغلب آنهایی که بهبود می یابند زمان بهبودی بیش از شش ماه طول می‌کشد .
سیستم وریدی در اندام تحتانی شامل وریدهای سطحی و عمیق با دیواره ای ظریف و ارتجاع کم هستند . زمانی که در انتقال خون به قلب اختلالی ایجاد شود ، خون در رگ‌ها برگشت می‌کند و فشار داخل عروقی را افزایش می‌دهد که از رسیدن مواد مغذی و اکسیژن خون به بافت های بدن جلوگیری می کند ، فشار بالا به طور مداوم در بافت ها و به خصوص پوست پا سبب ، واریس ، تورم و زخم در پاها ( زخم وریدی ) می شود که اثرات منفی بسیار زیادی بر کیفیت زندگی دارند و معمولاً دردناک هستند .
این نوع زخم ها ، بالای مچ پا و روی ساق پا ایجاد می شود و معمولا به کندی بهبود می یابند و در صورتی که درمان نشود منجر به مشکلات بسیار جدی می شود .
جهت خدمات درمان زخم عروقی اینجا کلیک کنید.
زخم وریدی چیست؟
زخم وریدی (Venous ulcers) یک نوع زخم مزمن است که در ناحیه پا ایجاد می شود و بهبود آن بیش از دو هفته طول می کشد. این زخم ها را می توان در بالای قوزک و بخش های داخلی پا بیشتر دید.
زخم وریدی زمانی اتفاق می افتد که دریچه های سیاهرگ ها به درستی کار نکنند. دریچه های سیاهرگ ها مسئول هدایت خون از پاها به سمت قلب هستند. زمانی که دریچه ها به درستی کار نکنند، خون در پاها جمع می شود و باعث افزایش فشار در سیاهرگ ها می شود. این افزایش فشار باعث ایجاد زخم می کند.
علائم زخم وریدی
هنگامی که خون در وریدهای ساق پا جمع می‌شود ، مایع و سلول‌های خونی به پوست و سایر بافت‌ها نشت می‌کنند . این امر می‌تواند باعث خارش و نازک شدن پوست و منجر به تغییرات پوستی شود .
سایر علائم زخم وریدی عبارتند از :
- تغییر رنگ پوست ساق پا بین قهوه ای تا بنفش رنگ ( به دلیل تجمع خون )
- پوست در ناحیه ساق پا سفت و خشک می شود
- تورم در پا و محل بوجود آمدن زخم
- احساس خارش و گزگز در پا
- سنگینی پا
- در معاینات درد شدیدی دارد
- زخم ناحیه ساق پا تا مچ را درگیر می کند
- حاشیه زخم به صورت نامنظم شکل می گیرد
- پوست اطراف زخم درخشان و سفت و گرم است
- در صورت عفونی شدن زخم ، بیمار تب می کند
- زخم عفونی با خروج چرک از ناحیه زخم و بوی بد همراه است
علت ایجاد زخم وریدی
احتمال بروز زخم های وریدی در موارد زیر بسیار بیشتر است :
بالا رفتن سن
با افزایش سن کیفیت عروق پا و همچنین پمپاژ و قدرت عضلات کمتر می‌شود شیوع زخم¬های وریدی در گروه سنی سالخورده به شدت افزایش پیدا می‌کند .
چاقی
افزایش وزن یکی دیگر ازعوامل ایجاد زخم های وریدی است . چاقی به علت فشار روی عروق و همچنین جایگزینی بافت چربی با بافت ماهیچه سبب افزایش احتمال زخم های وریدی می شود .
دیابت
در افرادی که دچار بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت و نارسایی قلبی هستند ، کیفیت عروق به شدت کاهش می یابد و به دنبال آن احتمال بروز این زخم ها زیاد می شود .
سیگار کشیدن و مصرف الکل
استعمال سیگار و مصرف الکل باعث کاهش کیفیت و عملکرد عروق می شود .
بارداری
بانوانی که حاملگی های متعدد دارند با توجه به افزایش فشار درون ورید¬ها امکان ایجاد زخم زیاد است .
نشستن یا ایستادن برای مدت زمان طولانی
در افرادی که با توجه به شرایط خاص کاری مجبور به ایستادن و نشستن زیاد هستند احتمال افزایش فشار درون وریدها و به دنبال آن احتمال ایجاد زخم¬های وریدی زیاد است .
شکستگی استخوان ساق پا و یا سوختگی و آسیب عضلانی
در شکستگی های استخوان ساق پا یا آسیب جدی پا مثل سوختگی یا آسیب عضلانی ریسک ابتلا به این زخم ها زیادتر می شود .
داشتن عروق واریسی
واریس می تواند خطر ابتلا به زخم های وریدی را افزایش دهد .
جنسیت مونث
زنان بیشتر از مردان دچار زخم وریدی می شوند .
سابقه خانوادگی نارسایی وریدی
زخمهای وریدی ممکن است ارثی باشد .
سابقه ایجاد لخته خون در پاها
لخته های خونی که در رگهای عمیق پا ایجاد می شوند می توانند باعث زخم وریدی شوند .
- فشار خون بالا
- قد بلند بودن
- انسداد عروق لنفاوی که باعث تجمع مایع در پاها می شود
تشخیص زخم وریدی
در صورت مشکوک بودن به زخم وریدی ، پزشک یک آزمایش کامل جسمی از جمله بررسی فشار خون در بازو و مچ پا انجام می دهد . تشخیص دقیق اساس مراقبت خوب از زخم است .
این تشخیص معمولاً براساس توصیف چگونگی شروع زخم ، یافته های معاینه فیزیکی و بررسی سابقه بیمار انجام می شود . علاوه بر این ، زخم ها باید از نظر عفونت نیز ارزیابی شوند ، برای تعیین نیاز به آنتی بیوتیک ممکن است از آزمایش هایی استفاده شود . آزمایشات اضافی ممکن است شامل موارد زیر باشد :
آزمایش مچ پا
در طی این آزمایش ، فشار خون در پا و مچ پا مورد آزمایش قرار می گیرد . از دستگاه سونوگرافی دستی یا داپلر برای بررسی جریان خون و اندازه گیری فشار خون استفاده می شود . این آزمایش به پزشک کمک می کند تا درک کند که آیا جریان خون در پاها کاهش یافته است .
سونوگرافی
یک دستگاه سونوگرافی می تواند فشار خون را در نقاط مختلف پای شما اندازه گیری کند ، این به پزشک کمک می کند تا تشخیص دهد که آیا شما انسداد دارید یا خیر و خون با سرعت از طریق عروق در پایین ساق پا جریان دارد یا خیر .
آزمایشات تصویر برداری
اشعه ایکس ، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یا اسکن استخوان می تواند به شناسایی عفونت استخوان کمک کند و در تعیین نیاز به جراحی برای از بین بردن تمام عفونت کمک می کند .
بهترین روش های درمان زخم وریدی
معمولا زخم های وریدی پا با درمان مناسب ظرف چند ماه برطرف می شوند . درمان همواره باید توسط پزشک متخصص و یا پرستارانی که دارای مهارت در درمان های فشاری زخم های پا هستند ، انجام شود .
روش های درمانی زخم وریدی عبارتند از :
درمان فشاری
درمان فشاری اولین اقدام در درمان زخم پای وریدی است و به منظور کاهش ورم استفاده می شود . این روش درمانی شامل بانداژ مناسب در مراحل اولیه ، جوراب واریس و استفاده از پمپ های بادی برای بیماران بستری است . درمان فشاری علاوه بر کاهش ورم ، باعث بهبود بازگشت خون به سمت قلب ، کاهش درد و بهبود زخم می شود .
بالا نگه داشتن پاها
هرچه اندام بيشتر بالا برده شود فشار داخل ورید پايين تر مي آید . اگر پا از سطح قلب بالاتر برده شود فشار در پا به سطح نرمال بر ميگردد . این کار به حرکت خون وریدی به قلب کمک می کند و از تجمع مایع در پاها که منجر به تورم می شود جلگیری می کند . قرار دادن بالش زیر پا در هنگام استراحت به طوری که پا بالاتر از سطح بدن قرار گیرد می تواند به کاهش تورم کمک کند .
پانسمان های نوین
معمولاپانسمان زیر بانداژ یا جوراب واریس استفاده می شود، تا جوراب به زخم نچسبد و ایجاد حس ناخوشایند شود .همراه با جوراب یا بانداژ برای کنترل زخم تجویز می شود و به بهبود گردش خون مویرگی و زخم و جلوگیری از عفونت زخم کمک می کند. پانسماه های نوین حاوی عناصری مانند عسل و نقره می باشند .
ورزش کردن و کنترل وزن
ورزش منظم می تواند به حفظ گردش خون مطلوب و کاهش عوارض نارسایی وریدی کمک کند .
کاهش وزن نیز به کاهش فشار بر روی پاها کمک می کند .
دارو
مصرف آنتی بیوتیک، آسپرین و… توسط پزشک تجویز می شود .
داروی اسپرین روند بهبود زخم را بهبود می بخشد .
اسکلروتراپی
روش استاندارد جهانی برای درمان مویرگ های ریز واریس های عنکبوتی ، اسکلروتراپی است . این روش نزدیک به یک قرن قدمت دارد و با گذشت زمان ، داروهایی با عوارض جانبی کمتر و اثر بخشی بهتر معرفی شده اند .
جراحی
در زخم هایی که مزمن می شوند ، نیاز به اقدامات مداخله ای مثل دبریدمان زخم انجام می شود . در این فرآیند ، دبرید بافت های نکروز یا مرده با روش های مکانیکی یا لارو درمانی و درمان آنزیمی ، انجام می شود .
تغییر سبک زندگی
بسیاری از بیماران مبتلا به زخم وریدی یا در معرض خطر زخم وریدی می توانند با ترک سیگار ، افزایش ورزش و رژیم غذایی سالم ، کم چربی و کم سدیم و جلوگیری از نشستن و ایستادن به مدت طولانی ، علائم را کاهش داده و خطرات را در خود کاهش دهند.
