درمان زخم سوختگی + روش های ترمیم جای زخم

سوختگی یکی از شایع‌ترین حوادثی است که می ‌تواند برای هر فردی در هر سنی اتفاق بیفتد. سوختگی زمانی رخ می‌ دهد که پوست در معرض گرما، سرما، مواد شیمیایی یا جریان الکتریکی قرار می ‌گیرد و در اثر این تماس، بافت ‌های پوست آسیب می ‌بینند.

درمان زخم سوختگی به عوامل مختلفی مانند شدت سوختگی، نوع سوختگی و محل سوختگی بستگی دارد. در سوختگی ‌های خفیف، می ‌توان با استفاده از درمان‌ های خانگی، زخم را درمان کرد. اما در سوختگی ‌های شدید، نیاز به مراقبت‌ های پزشکی فوری است. در این مقاله، به بررسی انواع سوختگی و روش ‌های درمان زخم سوختگی خواهیم پرداخت.

زخم سوختگی چیست؟

پوست به عنوان یک لایه پوششی از اندام های داخلی انسان در برابر خطرات زیست محیطی محافظت می کند . گر چه پوست انسان شامل چندین لایه است ، اما در برابر حرارت مقاوم نبوده و دچار آسیب می شود . به طور کلی به آسیب ایجاد شده در اثر گرما ، الکتریسیته ، گازها ، تشعشعات و مواد شیمیایی ، ساییدگی و سایر موارد که تولید حرارت می کنند ، سوختگی گفته می شود .

در اثر سوختگی ممکن است لایه های سطحی یا عمیق پوست دچار آسیب شوند ، زمانی که لایه های بیشتری از پوست دچار سوختگی شوند سوختگی و زخم شدیدتر و عمیق تر خواهد بود .

انواع سوختگی از لحاظ درجه بندی سوختگی و عوامل آسیب زا

از نظر شدت و عمق ، سوختگی به 3 درجه تقسیم می شود که شیوه برخورد با هر یک از آنها متفاوت است . شدت سوختگی یا درجه سوختگی با توجه به مدت زمان تماس منبع سوختگی با پوست و قدرت منبع سوختگی متفاوت است .

سوختگی درجه 1  ( First Degree Burn ):

در سوختگی درجه1 فقط قسمت خارجی و سطحی پوست آسیب می بیند و از رنگ طبیعی به رنگ قرمز تغییر رنگ می دهد و در مواقعی ورم نیز دیده می شود . همچنین در این درجه از سوختگی به دلیل سالم بودن اعصاب ، درد و سوزش نیز احساس می شود . این نوع سوختگی در صورت مراجعه سریع به متخصص زخم و سوختگی در کمترین زمان بهبود می یابد .

سوختگی درجه 2  ( Second Degree Burn ):

در سوختگی درجه 2 علاوه بر آسیب اپیدرم ، درم نیز آسیب می بیند . در سوختگی درجه 2 اولین اتفاق ایجاد تاول های پر از مایع می باشد . بهترین گزینه در مراقبت از این نوع سوختگی نترکاندن تاول های سوختگی می باشد زیرا پوست این تاول ها بهترین پانسمان بیولوژیک برای بدن انسان می باشد و سبب بهبود سوختگی می شوند . برای مدیریت و درمان قطعی سوختگی درجه 2 و محافظت از تاول ها وجلوگیری از افزایش وسعت سوختگی سریعا به متخصص زخم مراجعه نمایید .

اپیدرم

این عارضه فقط بخش سطحی پوست را در بر می‌گیرد که باعث قرمزی و تورم کمی بر روی پوست می‌شود و جای زخم سوختگی بر روی پوست بر جای نمی‌گذارد .

درم

این سوختگی، بخش بیرونی و لایه درم پوست را در بر می‌گیرد، باعث قرمزی و درد پوست می‌شود و در مواردی نیز تاول‌هایی بر روی پوست ایجاد می‌شود .

سوختگی درجه 3  ( Third Degree Burn ):

در این نوع سوختگی علاوه بر لایه های پوست ، تاندون ها و بافت چربی و در مواقعی استخوان نیز درگیر می شوند . در این نوع سوختگی بافت سیاه یا زردی تشکیل می شود که پس از انجام دبریدمان و برداشتن این بافت ها وسعت و عمق واقعی زخم نمایان می شود . این نوع سوختگی اصولا نیازمند درمان های پیشرفته و در مواقعی جراحی و پیوند پوست می باشد که طبق نظر متخصص مربوطه این درمان ها صورت می پذیرد .

سوختگی حرارتی ( Thermal Burn ) :

یکی از شایع ترین انواع سوختگی ، سوختگی حرارتی است که به علت حرارت زیاد ، تماس با فلزات داغ ، بخار یا شعله های آتش و مایعات داغ ایجاد می شود . این منابع می توانند دمای پوست را به سرعت بالا برده و سلول های پوست را نابود کنند . در موارد شدید این سوختگی منجر به مرگ فرد خواهد شد .

سوختگی شیمیایی ( Chemical Burn ) :

این نوع سوختگی به علت تماس با انواع اسیدها ، مواد شیمیایی و محلول ها شوینده قوی ایجاد می شود . برخی از لوازم آرایشی و پاک کننده ها به علت فاسد بودن یا استفاده نادرست از آنها ، سبب سوختگی شیمیایی می شوند .

سوختگی تابشی – پرتویی ( Radiation Burn ) :

در مجاورت امواج مضر قرار گرفتن در مدت زمان طولانی ، سبب سوختگی تابشی می شود . این امواج می توانند اشعه ایکس ، اشعه ماوراء بنفش و اشعه های پرتو درمانی باشند . سوختگی تابشی بیشتر به علت پرتوهای قوی یا مواد رادیواکتیو ناشی از روش های درمانی سرطان ایجاد می گردد .

سوختگی الکتریکی ( Electrical Burn ) :

این سوختگی از بقیه موارد سوختگی کمتر رخ می دهد . در صورت وخامت سوختگی الکتریکی ، درمان سوختگی کمی دشوار تر می شود . زمانی که بدن با برق در تماس باشد ، سوختگی الکتریکی ایجاد می شود . با توجه به میزان الکتریسیته وارد شده به بدن ، شدت سوختگی الکتریکی متفاوت است .

علائم سوختگی :

علائم و نشانه ها سوختگی بسته به شدت سوختگی متفاوت هستند . علائم سوختگی های خفیف ( درجه 1 ) بسیار محدود است . در حالی که سوختگی های شدید با علائم جدی تری مشاهده می شوند که نیاز به اقدامات درمانی و پزشکی دارد . مهمترین علائم سوختگی از خفیف تا شدید عبارتند از :

• قرمز شدن پوست
• تورم و التهاب
• درد خفیف
• سفید شدن پوست
• تاول – میزان تاول با توجه به شدت سوختگی متفاوت است
• درد شدید و قرمزی شدید پوست
• پوست انداختن
• ذغالی شدن پوست – در سوختگی خفیف پوست سفید می شود ولی گاها در سوختگی شدید پوست ذغالی می شود
• از دست دادن حساسیت

عوارض سوختگی

سوختگی نه تنها باعث آسیب به پوست می شود ، بلکه می تواند آسیب های دیگری را در خارج از ناحیه سوختگی نیز ایجاد کند که مهمترین آنها عبارتند از :

عفونت باکتریایی

پوست به عنوان یک سپر محافظ در برابر ورود مواد مضر به بدن عمل می کند و سوختگی این سپر محافظ را می شکند . آلاینده ها و انواع میکروب ها به پوست آسیب می رسانند و به بدن نفوذ می کنند و باعث آلودگی موضعی و عفونت در محل سوختگی می شوند .

هیپوولمی ( کاهش جدی حجم خون )

به دلیل سوختگی و آسیب به پوست ، این لایه محافظ به طور کامل از بین می رود و رگ های خونی آسیب می بینند . در نتیجه آسیب به رگ های خونی ، فرد مقدار زیادی خون از دست می دهد و به آن هیپوولمی ( کاهش شدید حجم خون ) می گیند . کاهش شدید حجم خون در مواردی می تواند منجر به مرگ شود .

هیپوترمی ( کاهش دمای بدن )

آسیب به پوست می تواند منجر به از دست دادن بیشتر دمای بدن شود . اگر بدن نتواند گرمای لازم برای جبران گرمای از دست رفته را پس از این آسیب فراهم کند ، رمای بدن به گونه ای کاهش می یابد که زندگی فرد را تهدید می کند .

اختلال تنفسی

برخی از سوختگی ها در اثر آتش سوزی ایجاد می شود که می تواند دود و گرمای زیاد ایجاد کند . استنشاق هوای گرم و دود می تواند به سیستم تنفسی آسیب برساند و مشکلات تنفسی زیادی را در فرد ایجاد کند .

ایجاد جای زخم ( اسکار )

در طول فرآیند طبیعی سوختگی ، گاهی اوقات ممکن است اسکار یا زخم شدید ایجاد شود ، به خصوص زمانی که بافت آسیب دیده خارجی باشد . این اسکار ها ممکن است از نظر زیبایی ظاهری دلپذیر به نظر نرسد و تاثیرات منفی بر ظاهر افراد بگذارد . همچنین فرآیند تشکیل اسکار می تواند در بافت های داخلی رخ دهد . درچنین حالتی ممکن است باعث انقباض بافت های عضلانی و تاندون و همچنین زخم شود و تحرک را محدود کرده و باعث نقص در خود مفصل شود .

 مراحل ترمیم و درمان زخم سوختگی

اسکار سوختگی بر روی پوست برای همه افراد ناخوشایند است و حس بدی را در درون آنها به وجود می‌آورد ، معمولا آثار زخم بر روی پوست می‌ماند که ممکن است از بین بردن آن دردسر زیاد داشته باشد بنابراین لازم است نکاتی را به خوبی رعایت کنیم که بتوانیم به درمان زخم سوختگی بپردازیم .

1- اولین اقدامی که برای کاهش درد و التهاب در سوختگی باید انجام دهید، خنک کردن زخم با آب سرد است .

2- پس از خنک کردن زخم ، باید آن را با آب و صابون تمیز کنید .

3- استفاده از کرم یا پماد ضد التهاب مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن نیز می ‌تواند درد و التهاب را کمتر کند .

4- برای محافظت از زخم و جلوگیری از عفونت به پانسمان احتیاج داریم .

5- برای درمان جای زخم سوختگی، با کرم‌های مرطوب‌کننده آن را ماساژ دهید تا گردش خون در قسمت آسیب‌دیده پوست به خوبی صورت بگیرد و به این ترتیب کلاژن سازی پوست به خوبی انجام گیرد و پوست به مرور زمان مسطح و یک‌دست شود .

6- از کرم ضد آفتاب بر روی محل اسکار استفاده کنید تا پوست در اثر تابش مستقیم دچار آفتاب سوختگی نشود .

8- برای درمان و از بین بردن و درمان جای سوختگی با پماد، لیزر، تزریق و لایه برداری زخم حتما با پزشک متخصص و مشاوره پوست و مو، مشورت کنید تا بهترین دارو و درمان را برای شما تجویز کنند .

9- غذاهایی که حاوی مقادیر زیادی روی و ویتامین C مصرف کنید تا به درمان جای زخم و کلاژن‌سازی پوست کمک کنند .

بهترین پمادها برای از بین بردن جای سوختگی قدیمی

اگر بر روی پوست بدن خود جای زخم سوختگی دارید، مطمئنا تا به حال به این فکر کردید که بهترین پماد و بهترین کرم برای از بین بردن جای سوختگی کدام است که به کمک آن بتوانید سوختگی‌های قدیمی را از روی پوست برطرف کنید. چند نمونه از بهترین پمادها برای از بین بردن جای سوختگی روی پوست دست، پا، صورت و بدن عبارتند از :

پماد آلفا

از بهترین محصولات است که می‌توانید برای درمان جای سوختگی دست کودک از این پماد استفاده کنید .

پماد سیکازوم

این کرم از بهترین انتخاب‌ها برای از بین بردن جای سوختگی با لیزر محسوب می‌شود که حاوی سلول‌های بنیادی است و به سرعت اقدام به ترمیم بافت پوست و کمک به ترمیم سریع جای زخم ناشی از سوختگی می‌کند . برای درمان جای سوختگی صورت با روغن داغ و همچنین درمان جای سوختگی ناشی از لیزراستفاده از پماد سیکازوم بسیار مناسب است .

پماد کالاندولا:

برای درمان جای سوختگی دست کودک می‌توانید از پماد گیاهی کالاندولا استفاده کنید. این کرم، علاوه بر اینکه خاصیت ضد التهاب پوستی دارد، باعث تحریک ایجاد سلول‌های جدید و ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده پوستی می‌شود، گردش خون را بهبود می‌بخشد و به سرعت جای سوختگی بر روی پوست را ترمیم می‌کند. این پماد برای از بین بردن جای سوختگی جدید و تازه بر روی پوست بسیار مناسب است .

این پماد، رشد باکتری‌هایی که باعث ایجاد یک زخم باز می‌شوند را متوقف می‌کند و به این ترتیب از خطر رشد آنها در زخم جلوگیری می‌کند .

درمان جای سوختگی با روش های پزشکی

در اکثر اوقات، اسکار به جا مانده از جای زخم سوختگی، به مرور زمان و با استفاده از درمان‌های سنتی . گیاهان دارویی، محو می‌شود و از بین می‌رود . اما در بعضی موارد ، جای زخم ، به دلیل رشد بیش از حد بافت سلولی پوست ، از بین نمی‌رود و لازم است برای درمان آن به دکتر جراح پلاستیک و یا پزشک متخصص پوست مراجعه کنید که معمولا به تجویز موارد زیر اقدام به رفع جای زخم می‌کند .

درمان جای سوختگی بوسیله لیزر

درمان جای سوختگی به وسیله لیزر از رایج‌ترین روش‌ها است که توسط پزشک متخصص پوست انجام می‌گیرد. در این روش، اشعه‌های لیزر در لایه‌های زیرین پوست نفوذ می‌کند و باعث درمان سلول‌های پوستی در لایه‌های زیرین می‌شود و به این ترتیب بافت‌های آسیب دیده را ترمیم می‌کند و اسکار به جا مانده از سوختگی را به طور کامل محو می‌کند.

فواید درمان و از بین بردن جای سوختگی با لیزر این است که در مدت زمان کمی می‌توانید به نتیجه قطعی برسید . همچنین درمان راحت، آسان و با نتیجه مطلوبی دارد که درد و ناراحتی کمی دارد. لیزر درمانی برای درمان جای زخم سوختگی توسط سه نوع دستگاه لیزر اربیوم، لیزر فرکشنال و لیزر فراکسل صورت می‌گیرد.

درمان جای سوختگی بوسیله تزریق فیلر و ژل

وقتی که پوست دچار عارضه سوختگی می‌شود، فیبرهای جدیدی که در پوست کلاژن سازی می‌کنند، ممکن است این عملیات را به طور نامنظم انجام دهند و به این ترتیب جای زخم بر روی پوست می‌ماند . در بعضی مواقع، افراد برای ترمیم و از بین بردن جای زخم، اقدام به تزریق فیلر می‌کنند که باعث می‌شود کلسیم هیدروکسیل آپاتیت، هیالورونیک اسید و همچنین سرشار از کلاژن است که باعث تنظیم طاهر پوست و جوانسازی آن می‌شود .

مزایای تزریق فیلر و یا ژل برای درمان زخم سوختگی این است که هیچ نیازی به دوره بهبودی ندارد، خطر آن بسیار کم است و جاهای خالی شده پوست را ترمیم می‌کند .